خاطره‌‌بازی با کتاب دست در دست « اخوت»
هفته کتاب و خاطراتی که کتابی بودند!
فاطمه شه‌روش
خبرنگار
در میهمان مامان ساخته مرحوم داریوش مهرجویی سکانسی است که در آن یدالله با بازی حسن پورشیرازی خاطرات سینمایی‌اش را با آب‌وتاب تعریف می‌کند. پشت سرش روی دیوار پوستر یک فیلم خودنمایی می‌کند. عروس و داماد هم آلبومی را ورق می‌زنند که عکس هنرپیشه‌ها در آن چسبانده شده است. دنیایی که یدالله در آن زندگی می‌کند همه‌اش سینماست؛ ولی بقیه اعضای خانواده چندان با او همراه نیستند و درکش نمی‌کنند. چرا؟ چون آنها مثل یدالله عاشق سینما نیستند. خاطرات کتابی هم از آن دست کتاب‌هایی است که اگر کتاب و هر آنچه را ارتباطی با آن دارد دیوانه‌وار دوست نداشته باشید، درکش نخواهید کرد.
احمد اخوت که در این کتاب هم نقش نویسنده و هم گردآورنده و هم مترجم را بر عهده دارد، در فصل‌های متعدد به گوشه‌وکنار زندگی خودش، نویسنده‌ها، کتاب‌ها، کتابخوان‌ها و کتابخانه‌ها سرک کشیده است. او گاه از خاطرات خودش می‌گوید؛ از زمانی که در دانشگاه تگزاس به عنوان کار دانشجویی وظیفه برگشت‌دادن و در قفسه گذاشتن کتاب‌های امانتی را برعهده داشته و ما را در جریان کاغذهای عجیب‌وغریبی که لای کتاب‌ها پیدا کرده می‌گذارد و از اصطلاح لای‌کتابی برای آنها استفاده می‌کند. گاه نیز با ترجمه آثاری که مربوط به کتاب‌اند، پازل خاطرات کتابی خود را کامل می‌کند که این ترجمه‌ها با مقدمه‌هایی از اخوت همراه است. آشنایی با دلیل انتخاب یادداشت‌ها و آماده‌شدن ذهنی مخاطب برای ورود به متن ترجمه‌شده از کارکردهای اصلی این مقدمه‌هاست. به عنوان مثال، اخوت پیش از آوردن برشی از کتاب سال سلینجر من که در آن به لحظه‌های هیجان‌انگیز صحبت تلفنی رِیکاف (نویسنده کتاب) با سلینجر پرداخته، می‌نویسد: «فراوان اتفاق می‌افتد که دلت واقعاً می‌خواهد نویسنده محبوبت را از نزدیک ببینی... تا اینکه روزی، یک روز بهاری زیبا، سوار بر اتوبوس، چند لحظه او را می‌بینی که دارد در پیاده‌رو می‌رود و در میان جمعیت گم می‌شود... درست همان طور که گابریل گارسیا مارکز از دیدن اتفاقی نویسنده محبوبش همینگوی واقعاً خوشحال شد.»
هر انسان علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی در طول خواندن این کتاب ۳۴۵ صفحه‌ای بارها با موقعیت‌ها و آدم‌هایی مواجه می‌شود که کاملاً برایش آشنایند و با تمام رگ‌وپی‌اش به حس‌وحالشان پی می‌برد و متوجه گذر زمان نخواهد شد. قلم گیرای نویسنده و احاطه او بر موضوع نویسندگی و کتاب که بر سراسر متن خاطرات کتابی سایه انداخته، باعث می‌شود مخاطبی که تاکنون اثری از اخوت نخوانده سراغ موتور جست وجو برود و به دنبال سایر آثار او بگردد. به علاوه با توجه به عدد ۷ درج‌شده در عطف کتاب و توضیحات صفحات پایانی آن پی می‌بریم خاطرات کتابی یک از هفت جلد کتابی است که نشر گمان تحت عنوان مجموعه زندگی‌نگاره‌ها منتشر کرده است؛ کتاب‌هایی که اسم نویسندگان و مترجمان آنها و جاخوش‌کردنشان در این مجموعه کافی است تا برای خواندنشان سر از پا نشناسیم.