گزارشی از اعتیاد سرسام‌آور به بازی‌های موبایلی
مظنه خوره بازی شدن چند؟
ونوس بهنود
دبیر تحریریه
vbehnood@gmail.com
این روزها گرایش به بازی‌های موبایلی به حدی با افزایش همراه است که تقریباً تمامی کاربران موبایل را به نوعی درگیر خود ساخته و عواقب آن نادیده گرفته می‌شود.
بازی‌های رایانهای همان طور که بارها گفته شده یکی از زمینه‌های سرگرمی در‌‌ایران است که بعد از بهبود بسترهای اینترنت و افزایش کاربران موبایل در سال‌های اخیر رشد قارچ گونه‌‌ای داشته و دیگر نه محدودیت سنی و جنسیتی دارد و نه میزان درآمد می‌تواند مانع از خرید تجهیزات و گرایش به سمت آن شود.
کافی است نگاهی به اطراف خود بیندازید تا سیلی از بازیگران را در اطراف خود مشاهده کنید. در کمال شگفتی بازی‌های رایانهای به یکی از سرگرمی‌های مشترک دوستان یا اعضای خانواده نیز تبدیل شده و هزینه‌های سنگینی برای تأمین تجهیزات و نرم‌افزارهای آن از سوی خانواده‌ها پرداخت می‌شود و در مقابل خانواده‌ها خود را عاجز از خرید بسیاری از کالاهای فرهنگی مانند کتاب می‌دانند. والدین نیز نه تنها مخالف بازی نیستند بلکه در بسیاری از مواقع حاضر به تأمین هزینه‌ها و حتی مشارکت با کودکان و نوجوانان در بازی هستند.
خشونت طلبی و حس فاتح بودن دلیل بازی
یکی از کاربران بازی‌های رایانهای در گفت‌و‌گو با «ایران جمعه» دلیل گرایش به بازی را حس برنده شدن و نتیجه گرفتن در پی تلاش کردن توصیف کرد. محمدی که زنی 34 ساله است، می‌گوید: حداقل با بازی رایانهای می‌توانم سرم را گرم کنم و در نهایت با طی کردن مراحل بازی حس خوشایندی داشته باشم.
وی در پاسخ به اینکه آیا بازی باعث نمی‌شود دچار اضطراب، سردرد یا خشم و پریشانی شود، اضافه کرد: هر چند این موارد وجود داشته باشد اما می‌ارزد. رستمی‌پور شهروند دیگری که پدر دو فرزند است، می‌گوید: با پسرم بازی‌های رایانهای پی اس فور را انجام می‌دهیم. این بازی‌ها حس رقابت طلبی و جنگجویی را در کودک تقویت می‌کند که از نظر من ایرادی ندارد. این شهروند معتقد است در وضعیتی که مشکلات بسیاری در جامعه وجود دارد و همه جا باید برای رسیدن به حقت بجنگی، بهتر است کودکان برای رقابت و تلاش برای کسب حق خود آماده شوند و اینکه می‌گویند بازی‌های رایانهای تأثیر منفی دارد، من اعتقادی به آن ندارم. اما این بازی‌ها چه چیزی به کاربر یاد می‌دهد و چه اثراتی دارد؟ براساس گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانهای در بین خردسالان بازی‌های تفننی و آموزشی و همچنین بازی‌های مسابقه‌ای بیشترین جذابیت را دارد. جوانان 18 تا 34 سال هم که تعداد اصلی گیمرها را به خود اختصاص داده‌اند، بیشتر طرفدار بازی‌های ورزشی و بتل رویال و همچنین معمایی هستند. کارشناسان می‌گویند برخی از بازی‌ها بشدت خشونت‌زا و اعتیادآور است و والدین بی‌توجه به این مسأله گوشی همراه یا تبلت را حتی در اختیار کودکان و خردسالان قرار می‌دهند. در واقع میزان یادگیری از این ابزار به مراتب در مقابل اثرات سوء آن کمتر است. موضوعی که موجب شده مقوله اعتیاد بازی‌های رایانهای بجد از سوی کارشناسان هشدار داده شود و متأسفانه تحقیقات جامعی در کشور در این خصوص صورت نمی‌گیرد.
زنان به اندازه مردان خوره بازی شده‌اند
براساس گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانهای 34 میلیون گیمر در ایران فعال هستند که 58 درصد آنها به شکل آنلاین بازی می‌کنند. نکته جالب تناسب جنسیتی بین گیمرهاست که 59 درصد از جمعیت را مردان و 41 درصد را زنان به خود اختصاص داده‌اند.
میانگین سنی گیمرها 23 سال است که بیشترین سهم هم با 34 درصد به جوانان 18 تا 34 سال می‌رسد. از بین جمعیت گیمر ایران 4 میلیون نفر گیمر حرفه‌ای یا پیشتاز محسوب می‌شوند که بیش از 21 ساعت در هفته بازی می‌کنند.این گروه 12 درصد از کل گیمرها را به خود اختصاص داده است.
سهم اصلی به گیمرهایی تعلق دارد که به شکل تفننی بین 1 تا 5 ساعت در هفته بازی می‌کنند.این گروه 45 درصدی 15 و نیم میلیون نفر جمعیت دارند. گیمرهای مصمم نیز بین 5 تا 21 ساعت در هفته به شکل پایدار مشغول به بازی هستند.
گیمرها به طور متوسط 95 دقیقه در روز بازی می‌کنند و سهم بازی گیمرهای مرد در زمانی که صرف بازی می‌شود تقریباً نزدیک به دوبرابر گیمرهای زن است.
موبایل دستیابی به بازی را راحت‌تر کرده است
سختی‌های تأمین تجهیزات بازی‌های رایانهای و دسترسی به آن با بازی در موبایل تسهیل شده است؛ تا جایی که اگر زمانی بازی‌های رایانهای در فروشگاه‌هایی خاص ارائه می‌شد یا تجهیزات خاصی باید تهیه می‌شد، امروز به سادگی در هر گوشی قابل استفاده است تا جایی که بنیاد ملی بازی‌های رایانهای اعلام کرده است که گوشی هوشمند پرطرفدارترین و جذاب‌ترین ابزار بازی شناسایی شده که البته این موضوع را به قیمت کنسول‌ها و قابل حمل بودن گوشی و تبلت هم می‌توان نسبت داد.
از سال 1389 تا 1400 تعداد کل گیمرهای ایرانی با نرخ رشد ترکیبی سالانه برابر با 7 درصد افزایش داشته است.این رشد در سال‌های اول دهه 1390 بیشتر بوده که دلیل اصلی آن در‌‌این سال‌ها رشد بازی‌های موبایلی و افزایش ضریب نفوذ اینترنت و دسترسی گسترده‌تر به موبایل و اینترنت بوده است.
جالب است بدانید که گیمرهای ایرانی براساس گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانهای برای سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای بازی‌های دیجیتال در سال 1400 بیش از 19 هزار میلیارد تومان، هزینه کرده‌اند. منظور از هزینه کرد، تمامی هزینه‌هایی است که گیمرها برای دسترسی به نرم‌افزار یا سخت‌افزار بازی به روش‌های مختلف صرف می‌کنند. در‌‌این عدد، علاوه بر خرید دستگاه از فروشگاه یا هزینه کرد‌های داخل بازی، معاملاتی همچون خرید وفروش ارز درون بازی از واسطه‌ها و تبادلات میان بازیکنان لحاظ شده و در عین حال آن دسته از درآمدهای حوزه بازی که در دسته هزینه‌کردهای بازیکنان نیست، محاسبه نشده‌اند.
بیش از 512 میلیارد تومان مجموع هزینه‌ای است که گیمرهای پلتفرم موبایل در سال 1400 برای بازی انجام داده‌اند. البته در‌‌این گزارش به هزینه VPN اشاره‌ای نشده و آماری از هزینه این موضوع در دست نیست. نکته‌ای که در‌‌این گزارش بر آن تمرکز شده در جریان هزینه‌های گیمرهای موبایل، هزینه بیش از 202 میلیارد تومان به عنوان سهم بازی‌های موبایل بومی است. سهم پلتفرم کنسول و رایانه به شکل قابل توجهی در جریان اقتصادی بیشتر از موبایل است. بیش از 18 هزار میلیارد تومان مجموع هزینه‌کرد گیمرهای کنسول و رایانه در سال 1400 است که بیش از 16 هزار میلیارد از‌‌این میزان هزینه صرف تهیه کنسول‌های بازی شده است. 86 درصد از کل هزینه‌کردهای گیمرها، صرف خرید سخت‌افزار و مخصوصاً کنسول بازی شده و به دلیل رشد شدید نرخ ارز و وابستگی مستقیم قیمت سخت‌افزار به آن، این موضوع منجر به ایجاد گردش مالی بسیار قابل توجه شده است.باید پرسید با سر خم کردن در گوشی و ساعت‌ها بازی چه کسی سود می‌برد؟