منابع انسانی؛ حرف اول و آخر اقتصاد دیجیتالی

رضا قربانی
عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران
اقتصاد دیجیتال به طور خاص و اقتصاد نوآوری به طور عام چیزی جز منابع انسانی حرفه‌ای و متخصص نیست. در اقتصاد صنعتی دستگاه‌ها، ابزارها و تجهیزات مهم هستند و تعیین‌کننده اما در اقتصاد دیجیتال منابع انسانی است که حرف اول و آخر را می‌زند.
به عبارتی برای پیشرو بودن در اقتصاد دیجیتال مهم‌ترین عامل ایجاد تمایز و دسترسی به منابع انسانی حرفه‌ای و متخصص با هزینه مناسب است. به‌دلیل آموزش‌های مهندسی که در کشور وجود دارد در سال‌های گذشته شاهد رشد منابع انسانی حرفه‌ای بودیم که متأسفانه به‌دلیل سوء مدیریت شاهد خروج این نیروهای حرفه‌ای از بازار کار ایران هستیم. اتفاقی که می‌افتد این است که در آینده نزدیک چالش منابع انسانی به مهم‌ترین چالش اقتصاد دیجیتال و اقتصاد نوآوری تبدیل می‌شود؛ همین امروز هم بسیاری از کسب‌وکارهای پیشرو با این مسأله درگیر هستند.
برای جلوگیری از خروج نخبگان باید امید به بهبود شرایط را افزایش دهیم. متأسفانه با تبلیغات وسیعی که علیه ایران انجام شده است بسیاری از افراد حرفه‌ای با خود به این جمع‌بندی می‌رسند که کار کردن در ایران فایده و آینده‌ای ندارد. با تبلیغات مثبتی که برای کشورهای دیگر و حتی کشورهای همسایه انجام شده شاهد این هستیم که افراد می‌خواهند از ایران بروند و فرقی به حالشان نمی‌کند کجا؛ به‌عنوان نمونه ترکیه به یکی از مقصدهای مهاجرت تبدیل شده است که این عمق فاجعه را نشان می‌دهد. حاکمیت می‌تواند با ایجاد ثبات و جلوگیری از تغییرات ناگهانی و سلیقه‌ای، زمینه ماندگاری بیشتر نیروهای حرفه‌ای را فراهم کند.
اینکه چگونه می‌توانیم صادرکننده نیروی انسانی ماهر باشیم و چه زیرساخت‌هایی برای عملیاتی شدن این موضوع نیاز است باید گفت در این زمینه نه زیرساخت لازم را داریم و نه توانایی ایجاد چنین زیرساختی. اقتصاد دیجیتال با اقتصاد کارگری فرق می‌کند. زمانی بود که ایرانیان به کشورهایی مانند ژاپن کارگر صادر می‌کردند. این نیروها به کشورهای مقصد می‌رفتند و بعد از  مدتی با جمع‌آوری سرمایه به کشور بازمی‌گشتند؛ منتها نیروهای تخصصی وقتی می‌روند به مرور فاصله‌شان با اکوسیستم ایران بیشتر می‌شود و دیگر نمی‌توان از آنها در اقتصاد ایران بهره برد و معمولاً افراد بعد از رفتن از ایران ارتباط‌شان با ایران را قطع می‌کنند و مانند بسیاری از کشورها نیستیم که نیروهایشان در کشورهای توسعه یافته فعالیت می‌کنند ولی درآمدهایشان را به کشورهای خودشان می‌فرستند. این ایده اشتباه است و باید مراقبت کنیم که زمینه خروج بیشتر نیروهای حرفه‌ای و محروم کردن اقتصاد ایران از آنها را فراهم نکنیم.