نطق تاریخی دکتر مصدق در دادگاه لاهه

دفاع از حقانیت یک ملت



طرح ملی شدن صنعت نفت ایران در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ به صحن علنی مجلس شورای ملی ارائه و در روز 24 اسفند تصویب و با تأیید مجلس سنا در روز ۲۹ اسفند، شرکت سابق نفت ایران و انگلیس خلع ید و صنعت نفت ایران ملی اعلام شد. پس ‌از آن قانونی 9 ماده‌ای برای اجرای آن تصویب شد که بر طبق آن باید از شرکت نفت انگلیس و تشکیلاتش که در تمام مؤسسات نفت حاکم بودند خلع ید شود. دولت انگلستان بشدت با این اقدام ایران مخالفت کرد. پس‌از آنکه عملیات نظامی آنها در فروردین 1330 با شکست روبه‌رو شد، نفت ایران تحریم شد تا دولت مصدق به بن‌بست برسد. اما تحریم نیز به شکست انجامید و دولت بریتانیا در آخرین گزینه خود برای دستیابی به منافع استعماری اش به دادگاه لاهه شکایت برد. دولت ایران به ریاست دکتر محمد مصدق و هیأتی متشکل از عبدالله معظمی، علی شایگان، اللهیار صالح، حسین مکی و ناصر قلی اردلان (از مجلس شورای ملی)، مرتضی قلی بیات، احمد متین دفتری، محمد سروری، ابوالقاسم نجم و صادق شفق (از مجلس سنا)، محمد علی وارسته وزیر دارایی و کاظم حسیبی، مشاور نخست‌وزیر در روز 19 خرداد 1331 برابر با نهم ژوئن ۱۹۵۲ در دادگاه بین‌المللی لاهه حضور یافت تا در دفاع از حاکمیت ملی و حقوق مردم ایران سخن بگوید. مصدق در یک سخنرانی هفتاد دقیقه‌ای کار را به جایی کشاند که در روز 31 تیر 1331 دادگاه لاهه در جریان اختلاف میان ایران با انگلستان درباره پرونده ملی شدن صنعت نفت، به حقانیت ایران رأی داد.
ëآقای رئیس، آقایان قضات
... در نزد ما ایرانیان، تشویش جلوگیری از هرگونه عملی که در حکم مداخله در صلاحیت‏ ملی باشد، شدید‌تر از سایر ملل است و علت هم این است که ما ملل‏ شرق، سالیان دراز مزه‏ تلخ مؤسسات اختصاصی و استثنایی را که‏ صرفاً به منظور تأمین بیگانگان به وجود آمده بوده، چشیده و به چشم‏ خود دیده ‏ایم که کشور ما میدان رقابت سیاست‏ های استعماری بوده و ضمناً پی برده‏ ایم که متأسفانه به رغم آن همه امید و آرزو، جامعه‏ ‏ ملل و سازمان ملل متحد نتوانسته ‏اند به این وضع اسفناک که‏ شرکت سابق نفت ایران و انگلیس در پنجاه سال اخیر مظهر برجسته‏ آن بود، خاتمه دهند. ملت ایران... در یک جنبش‏ مردانه، با ملی ساختن صنایع نفت و قبول اصل پرداخت غرامات، یک باره به سلطه‏ بیگانگان خاتمه داد. در آن موقع، دولت انگلیس‏ به یک سلسله عملیات تهدید و ارعاب متوسل شد. چتربازان خود را به مجاورت سرحدات ایران و ناوهای جنگی را به نزدیکی آب‏ های‏ ساحلی ما فرستاد. سپس دست به ‌کار محاصره‏ اقتصادی شد و خواست این منظور را با فشار اقتصادی و توقیف ارزهایی که در انگلستان داشتیم، عملی سازد....در پایان چون از این فعالیت‏ های‏ شوم نتیجه‏ ای به دست نیاورد، قیافه‏ مظلومانه به خود گرفت و به‏ دستگاه‌های ملل متحد از قبیل دیوان بین‌المللی دادگستری و شورای‏ امنیت شکایت نمود.
...ایران هیچ ‏وقت نتوانست نه اقلامی را که در ترازنامه‏ شرکت‏ منظور شده بود، بررسی کند و نه از میزان و قیمت نفتی که به ثمن‏ بخس یا حتی به رایگان به بحریه‏ انگلیس فروخته می‌‏شد، اطلاع‏ حاصل نماید و همچنین منافعی را که از راه انحصار حمل‌ونقل دریایی و معاف ساختن کالاهای وارده به ایران از پرداخت حقوق‏ گمرکی به اقتصاد انگلیس رسیده بود، نمی‌توانست تشخیص دهد. چنانچه ارقام ترازنامه‏ شرکت را حجت بدانیم، باز ملاحظه‏ می‌‏کنیم که مثلاً  طی سال ۱۹۴۸ از ۶۱ میلیون لیره عواید خالص‏ شرکت، دولت ایران از جمیع جهات فقط ۹ میلیون لیره دریافت‏ کرده، در صورتی که تنها از بابت مالیات بر درآمد ۲۸ میلیون لیره‏ عاید خزانه‏ انگلستان شده است. علاوه بر خسارات مزبور، کارگران و مستخدمین ایرانی همیشه‏ در مقابل کارمندان خارجی خفیف و در وضع نامساعدی بودند. ده‏‌ها هزار کارگر ایرانی را در مساکنی که بیش‏‌تر به آغل حیوانات شبیه‏ بود، جا می‌‏دادند و ایرانیان را همواره از ترس آن‏که مبادا روزی برای‏ اداره‏ آن دستگاه آماده شود، از کلیه‏ کارهای فنی بر کنار نگاه‏ می‌‏داشتند.... اصل ملی کردن از حقوق مسلمه هر ملتی ا‏ست که تاکنون‏ بسیاری از دول شرق و غرب از آن استفاده نموده ‏اند. اصرار و ادعای‏ انگلستان به این‏که ما را اسیر قرارداد خصوصی کند، آن هم‏ قراردادی که در بی‏ اعتباری آن شک و تردید نیست، جای بسی‏ تعجب است چه علاوه بر این‏که ایران حاضر به پرداخت غرامات‏ شده، دولت انگلیس هم ملی شدن صنایع نفت را در یک سند رسمی‏ که به «فرمول هریمن» معروف شده و متن آن به استحضار دیوان‏ رسیده است، شناخته و مطابق این سند دولت انگلستان به‌نام خود و به وکالت از طرف شرکت اصل ملی شدن را که مطابق قانون تمام‏ عملیات اکتشاف، استخراج و بهره ‏برداری باید در دست دولت ایران‏ باشد، شناخته شد....تصمیم ملی شدن صنعت نفت، نتیجه‏ اراده‏ سیاسی یک ملت‏ مستقل و آزاد است. تمنا دارم به این نکته توجه بفرمایید که‏ درخواست ما از شما این است که به اتکای مقررات منشور ملل‏ متحد، از دخالت در موضوع خودداری فرمایید....
سالنامه جهان امروز - سال1331


آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7420/14/551524/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها