منتقد باش اما مسئولیت‌پذیر

محمد فاضلی
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی
حکومت و دولت وظایف بسیاری - از فراهم کردن امکانات بهداشتی و درمانی تا تأمین مالی و سیاست‌گذاری اقتصادی درست برای افزایش تاب‌آوری مردم در برابر پیامدهای اقتصادی کرونا - برای حفاظت شهروندان در برابر بیماری کرونا و مدیریت آن برعهده دارند. دولت باید ارائه اطلاعات شفاف، اجماع‌سازی برای پیشبرد سیاست‌ها و وضع محدودیت‌های حساب‌شده را هم به درستی انجام دهد. اینها که درست انجام نشده باشند، اعتماد عمومی و همراهی مردم با حکومت و دولت برای تبعیت از محدودیت‌های وضع‌شده برای مدیریت بیماری کرونا کاهش می‌یابد. انکار نمی‌توان کرد که همه ملزوماتی که قدرت سیاسی باید فراهم می‌کرده تا اعتماد و همراهی مردم با محدودیت‌های وضع‌شده برای مدیریت شدت بیماری کرونا در سطح مطلوبی باشد، به درجاتی مهیا نشده یا ناقص انجام شده است. سؤال اما این است که آیا نقصان در عملکرد حکمرانان، بهانه مناسبی برای دست کشیدن از مسئولیت شهروندی است؟ آیا می‌توان به بهانه بقیه مشکلات و ایرادات بر سیاست و اقدامات دولت در زمینه مهار کرونا، دست از رعایت محدودیت‌های کرونا کشید و راهی سفر شد؟ آیا می‌توان با رعایت نکردن محدودیت‌ها جان دیگران، کادر درمان و کسانی را که به‌واسطه پیامدهای اقتصادی کرونا بشدت تحت فشار معیشتی هستند، بیش از این به خطر انداخت؟ شهروند مسئول در ایران امروز لازم نیست خودش را گول بزند یا نقصان‌های کارکرد حکومت و دولت را نادیده بگیرد یا فکر کند با پذیرفتن مسئولیت شهروندی، به لاپوشانی آن نقصان‌ها کمک می‌کند. او می‌تواند به این بیندیشد که در بقیه عرصه‌های زندگی، در مواجهه با نقصان‌هایی که حکمرانی پدید آورده، دست از مسئولیت‌هایش نمی‌کشد. نقصان نظام آموزشی و ناکامی حکمرانان در زمینه‌سازی برای ایجاد اشتغال سبب نمی‌شود شهروند مسئول نسبت به سرنوشت فرزندانش بی‌توجه باشد. همراهی برای رعایت محدودیت‌ها و کمک به مدیریت شدت بیماری کرونا هم همین است. ما هیچ مستمسک اخلاقی نداریم تا از تعهد انسانی برای انجام آن دسته کارهایی بگریزیم که قادر به انجام‌شان هستیم. نقد بر عملکرد گذشته و امروز قدرت سیاسی، معیار اخلاقی و انسانی درستی برای به خطر انداختن جان خود و دیگران نیست.