نسل پنجم تلفن همراه یک فناوری تحول آفرین

ستار هاشمی
معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
 نسل پنجم تلفن همراه (5G) مهمتر از آنکه زیرساختی پرسرعت و قابل اطمینان باشد، زیست بوم نوآورانه‌ای است که در آن بازیگران و کنشگران متعددی ایفای نقش می‌کنند و هم‌افزایی آنها، بسترساز شکل‌گیری کسب و کارهای نوین و موتور محرکه اقتصاد دیجیتال کشور خواهد بود.
 این فناوری پاسخی به نیازهای امروز و آینده زندگی بشری است که با استفاده از ظرفیت‌های بی‌بدیل هوش مصنوعی، امکان ارائه خدمات متنوع و توسعه عادلانه آن را برای همه افراد جامعه میسر می‌نماید.
یکی از کاربردهای مهم نسل پنجم ارتباطات بحث جراحی از راه دور است که نیاز به زیرساخت ارتباطی با ویژگی‌های خاص مانند قابلیت اطمینان بسیار زیاد و تأخیر کم(Ultra Reliable and Low Latency Communications) دارد که پس از پیاده‌سازی کامل نسل پنجم می‌تواند ارائه خدمت به‌صورت عادلانه را در همه نقاط جغرافیایی کشور فراهم کند. از دیگر کارکردهای این تکنولوژی ارتقای قابل توجه بهره‌وری در صنایع می‌باشد که این مهم با استفاده از قابلیت دیگر فناوری نسل پنجم تحت عنوان ارتباط ماشینی انبوه (Massive Machine Type Communications) و روبات‌های همکار (Cobot) در خط تولید رقم می‌خورد.
مدیریت منابع کمیاب و استفاده بهینه مصرف انرژی از دیگر کاربست‌های این فناوری محسوب می‌شود که با استفاده از ظرفیت‌های اینترنت اشیا امکان تحقق پیدا می‌کند. در این خصوص می‌توان مدیریت مصرف آب و کشاورزی هوشمند را به‌عنوان مصادیق روشن و ضرورت استفاده از این فناوری بر شمرد.
نسل پنجم شبکه‌های ارتباطی (5G) به‌عنوان یک فناوری تحول آفرین در عرصه‌های مختلف فنی، اقتصادی و اجتماعی مطرح شده و نهادها و مؤسسات تحقیقاتی و تجاری تلاش‌های زیادی برای تحقق این فناوری انجام داده‌اند. در روند حرکت به سمت 5G و به منظور بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های آن، هدف‌گذاری صحیح و اجرای یک برنامه مدون و دقیق در این حوزه، امری ضروری است. به هر میزان که برنامه‌ریزی به‌صورت همه جانبه انجام شده و اقدام در زمینه آماده سازی‌های لازم برای 5G سریعتر آغاز شود، بهره‌مندی از مزایای آن بیشتر خواهد بود. بر همین اساس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور مواجهه فعال با این فناوری و استفاده حداکثری از مزایای مربوطه، برنامه ای  مطالعاتی را با مشارکت خبرگان و صاحبنظران مرتبط طی دو سال گذشته در دستور کار قرار داده و متناسب با تکالیف قانونی و اسناد بالادستی مانند معماری کلان و اهداف شبکه ملی اطلاعات نقشه راه این فناوری را تدوین کرده است.
 در این نقشه راه ضمن تدوین ماتریس مسئولیت‌ها و نگاشت نهادی حوزه‌های مختلف، به منظور ایجاد ظرفیت انتقال و جذب تکنولوژی در داخل کشور، معماری فناوری نسل پنجم مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعات تطبیقی و تعاملات بین‌المللی انجام شده در این خصوص حاکی از آن است که طراحی این تکنولوژی وابستگی حداقلی به سخت افزار داشته و عمدتاً مبتنی بر نرم افزار پایه‌گذاری شده است. با توجه به پتانسیل و دستاوردهای فاخر جوانان توانمند کشور در توسعه سامانه‌های نرم افزاری و ارائه خدمات کیفی حوزه فاوا در سال‌های اخیر و همچنین قرار گرفتن ایران در بین کشورهای پیشتاز دنیا در زمینه هوش مصنوعی، معتقدیم که کشور ما در خصوص 5G دارای مزیت رقابتی است.
بنابراین با شناسایی نقطه عطف ورود به فناوری نسل پنجم و ایجاد آمادگی استفاده حداکثری از ظرفیت‌های آن و با مشارکت و همراهی شرکت ایرانسل، پایلوت فناوری نسل پنجم کشور در قالب اولین سایت، در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز به کار کرد. سایر اپراتورها نیز متناسب با مطالعات اقتصادی و استراتژی ورود به بازار، سرمایه‌گذاری برای توسعه این فناوری را در دستور خواهند داشت. پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با استفاده توامان بستر پایلوت ایجاد شده و ظرفیت مرکز هوش مصنوعی 176، امکان ارائه خدمات آموزشی و ارزیابی خدمات نرم افزاری و محصولات تولیدی حوزه ارتباطات وفناوری اطلاعات را در دستور کار دارد.