راهکارهایی برای کاهش قیمت تولیدات کشاورزی

محمدرضا رضاپناه
عضو شورای فناوری و نوآوری ارگانیک
بخشی از افزایش قیمت تولیدات کشاورزی، به‌خاطر تحولات اقتصادی در کشور است که قیمت تولیدات کشاورزی را مانند سایر کالاها تحت تأثیر قرار داده است. در حال حاضر یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت کالاهای کشاورزی افزایش قیمت نهاده‌ها بخصوص نهاده‌های دامی است. افزایش تولید داخلی نهاده‌ها تنها راه تأمین آن با قیمت پایین‌تر است. در بخش نهاده‌هایی مانند کودهای شیمیایی در حال حاضر اتکای کمتری به واردات داریم و در داخل ظرفیت افزایش تولید و حتی صادرات به کشورهای منطقه را داریم. اما افزایش قیمت ارز باعث شد پتروشیمی‌ها از تحویل کودهایی مانند اوره به اندازه نیاز به بخش کشاورزی، امتناع کنند. به این دلیل برای تأمین کود مجبور به‌ واردات شدیم و از طرف دیگر با کمبود کود در بازار قیمت آن افزایش یافت. باید بپذیریم افزایش قیمت نهاده‌ها، تأثیر مستقیم بر افزایش قیمت محصولات دارد.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور، شیوع کرونا و شرایط جهانی اقتصاد، باید بخشی از افزایش قیمت کالاها را بپذیریم. اما با جهش تولید و افزایش بهره‌وری می‌توانیم قیمت‌ها را کنترل کنیم.
عمده‌ترین وابستگی ما در بخش کشاورزی، واردات نهاده‌های دامی است. بیشترین افزایش قیمت محصولات هم مربوط به افزایش قیمت این نهاده‌ها است. کنجاله سویا و ذرت بیشترین واردات این بخش را شامل می‌شود. ما در کشور بخشی از نیاز به نهاده‌های دامی را تأمین می‌کنیم اما وابستگی زیادی هم در واردات داریم. حتی در تأمین نهاده‌های دامی هم می‌توانیم جهش تولید داشته باشیم. افزایش تولید یعنی افزایش قدرت در تأمین کالا. بهترین راهکار برای جهش تولید نهاده‌های دامی، کشت فرا سرزمینی است. ما از تولید سرباز می‌زنیم چون واردات راحت‌تر است. در حال حاضر ارز 4200 تومانی به واردات نهاده‌ها اختصاص می‌یابد که آن نیز دلیل دیگری برای استقبال از واردات است. از تفاله دانه‌های روغنی استفاده مطلوب را نمی‌بریم چون واردات به صرفه‌تر است. اما واردات ما را از توجه به جهش تولید غافل کرده است. محصولاتی که توان تولید بیشتر در داخل را نداریم، با کشت فرا سرزمینی، می‌شود کمبود آن را جبران کرد. مثلاً شاید در کشت ذرت به‌خاطر آب بری زیاد افزایش تولید در داخل به صرفه نباشد اما با کشت فرا سرزمینی می‌توانیم کمبود را جبران کنیم.
در تولید واکسن مؤسسه رازی توان تولید بالا و صادرات را دارد. اما در محافل کشاورزی همیشه از واردات واکسن از کشورهایی مانند هند صحبت می‌شود. تنها مشکل ما در بحث تأمین نهاده‌ها، تولید نهاده‌های بذور است که تا حدودی از برنامه عقب هستیم اما با کمک شرکت‌های دانش بنیان می‌توانیم نهاده‌های بذر را هم تأمین کنیم.
در کشور کمبودی در تولیدات نهایی نداریم. در تولید میوه، صیفی، سبزی، غلات، گوشت، مرغ، تخم مرغ و بسیاری محصولات دیگر کمبودی نداریم. اما شاهد افزایش قیمت این کالاها در بازار هستیم. جدا از تأثیر قیمت نهاده‌ها بر قیمت نهایی تولیدات، چرخه تولید از مزرعه تا بازار به علت حضور دلالان و واسطه‌ها چرخه ای معیوب است. این چرخه معیوب علاوه بر افزایش قیمت‌ها بیشترین سود را نصیب واسطه‌ها می‌کند. کشاورزان و تولید‌کنندگان از افزایش قیمت محصولات کشاورزی بهره چندانی نمی‌برند. سال‌ها این معضل در کشاورزی بوده و هنوز راهکاری اساسی برای حل آن اجرا نشده است.