مصرف بنزین  به میانگین  سال 1379 رسید

عطیه لباف
خبرنگار
بنزین سوزی در نوروز امسال وضعیتی مشابه با اواخر دهه 1370 داشت. آن زمان، کمتر از 4 میلیون وسیله نقلیه بنزین سوز در کشور تردد می‌کرد و جمعیت نیز کمتر از 70 میلیون نفر بود. اما چرا و چگونه؟ به خاطر شیوع ویروس کرونا، این روزها شرایط متفاوت از سال‌های قبل شده و ترددها کاهش یافته است. همین موضوع باعث شده که میزان مصرف بنزین به دهه‌های قبل بازگردد.  آمارهای نوروزی نشان می‌دهد که امسال میانگین مصرف 44 میلیون لیتر در روز بود. این درحالی است که سال گذشته، ما شاهد رکوردشکنی مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی بودیم و فقط در یک روز رقم 136 میلیون لیتر به ثبت رسید. در این خصوص، کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی می‌گوید: «میانگین توزیع روزانه بنزین کشور از ابتدای روز جمعه (یکم فروردین‌ماه) تا پایان روز جمعه (۱۵ فروردین‌ماه) ۴۴ میلیون لیتر بوده است، که این رقم از کاهش ۵۰ میلیون لیتری مصرف روزانه بنزین کشور در مقایسه با مدت مشابه پارسال حکایت دارد.» بر اساس آمارهای شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در دوره مشابه پارسال (یکم تا ۱۵ فروردین‌ماه سال ۹۸) به‌طور میانگین روزانه ۹۴ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده است. اما امسال با محدودیت‌های اعلام‌ شده از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا ترددهای درون و برون‌شهری به‌ویژه سفرهای نوروزی کم شد و همین موضوع تقاضا برای بنزین را کاهش داد.
هر ایرانی، نیم لیتر بنزین سوزاند
با در نظر گرفتن جمعیت 83 میلیون نفری کشور می‌توان گفت که نوروز امسال، سهم ایرانی از مصرف روزانه بنزین کشور کمتر از نیم لیتر بوده است. این رقم برای سرانه مصرف بنزین از سال 1375 تاکنون بی سابقه بوده است. اگر تعداد وسایل نقلیه بنزین سوز کشور را نیز به مفروضات اضافه کنیم، می‌توان گفت که این شرایط در تاریخ ایران
بی‌سابقه است. اکنون حدود 22 میلیون خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد دارد.  همچنین، با توجه به این ارقام می‌توان گفت که احتمالاً در فروردین امسال بیشترین سوختگیری خودروها و موتورسیکلت‌ها از سهمیه‌های بنزین تخصیص داده شده، انجام می‌شود و میزان کمتری با نرخ آزاد سوختگیری خواهد شد.
مصرف برابر با سال 1379 شد
مصرف بنزین معمولاً در تعطیلات نوروز در پیک سال قرار می‌گیرد. اما میانگین مصرف در نوروز امسال تقریباً برابر با میانگین مصرف بنزین در سال‌های 1379 و 1380 بود. در سال 1379 میانگین مصرف بنزین در حدود 43 میلیون لیتر در هر روز بوده است. با توجه به اینکه در آن سال تعداد وسایل نقلیه بنزین سوز، یک پنجم سال جاری بوده می‌توان گفت که مردم به توصیه‌های عمومی‌ستاد مقابله با کرونا و کاهش ترددهای درون و برون‌شهری در ایام نوروز امسال توجه داشتند.
افزایش مصرف از روز شنبه
پیش بینی می‌شود که با افزایش ترددها از ابتدای هفته جاری میزان مصرف به مرور به میانگین اسفند ماه بازگردد. به طوری که از روز شنبه و با بازگشایی نسبی ادارات، شرکت‌ها و اصناف دوباره مصرف به محدوده 60 میلیون تا 70 میلیون لیتر در روز بازگردد. مطابق با آمار، مصرف بنزین کشور در اسفندماه به‌طور میانگین روزانه ۶۸ میلیون لیتر بود.
عاقبت طرح کمک معیشتی
طرح کمک معیشتی بنزینی که از آبان ماه و با سهمیه بندی بنزین کلید خورد، قرار بود که از محل درآمدهای حاصل از فروش بنزین پرداخت شود. آن زمان دولت برآورد کرده بود که مصرف بنزین در سال جاری به حدود روزانه ۹۳ تا ۹۴ میلیون لیتر برسد و ۶۷ درصد یعنی دو سوم بنزین عرضه‌شده سهمیه‌بندی و یک سوم آن آزاد و با قیمت ۳ هزار تومان باشد. به این ترتیب ۳۰ تا ۳۱ هزار میلیارد تومان از طریق اجرای این طرح درآمد ایجاد و این منابع تماماً در قالب طرح کمک معیشتی به اقشار کم درآمد جامعه پرداخت شود. اما اکنون با کاهش مصرف در اسفند ماه و فروردین ماه درآمد این بخش نیز کاهشی خواهد بود. درحالی که تعهد دولت همچنان باقی است. ضمن آنکه یارانه‌ها و کمک‌های دیگری که این اواخر و با شیوع ویروس کرونا در سازوکار حمایتی تعریف شده، نیز باید پرداخت شود.
آیا زمان آزادسازی قیمت‌هاست؟
کاهش مصرف بنزین تنها مختص ایران نیست و در اغلب کشورهای جهان با اعمال قرنطینه‌ها و یا محدودیت‌ها مصرف بنزین روندی کاهشی داشته است. ضمن آنکه قیمت‌ها نیز همراستا با تحولات بازار نفت روندی نزولی را طی کرده است. در این مدت، حتی سقوط قیمت‌ها برای فرآورده‌های نفتی شدیدتر از افت‌های پی در پی قیمت نفت بود. در این باره سید حمید حسینی، کارشناس انرژی و سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در صفحه توییتر خود نوشت: «اتفاق نادری که در بازار نفت افتاده، کاهش شدیدتر قیمت فرآورده‌های نفتی به نسبت نفت خام است. اکنون هر لیترنفت خام ۱۵ سنت، بنزین ۱۲ سنت، نفتا ۱۳ سنت و مازوت ۱۴ سنت معامله می‌شود، لذا بعضی از کارشناسان خواستار آزاد سازی قیمت بنزین و فروش بنزین به قیمت ۱۸۰۰ تومان شده اند.» با نگاهی به آمار قیمت روزانه فرآورده‌های نفتی در بازار خلیج فارس طی دوهفته اخیر نیز می‌توان گفت که اکنون هر تن بنزین در این بازار حدود 150 دلار به فروش می‌رسد. یعنی تقریباً 15 سنت برای هر لیتر. اکنون در امریکا نیز بهای بنزین به کمترین میزان در ۲۰ سال اخیر سقوط کرده است. مطابق آخرین آمار، قیمت بنزین برای تحویل در بنادر امریکا به ۵۵ سنت در گالن (۱۴.۵ سنت در لیتر) در ۳۱ مارس ۲۰۲۰ رسیده بود. اما آیا زمان آزادسازی قیمت بنزین در ایران الان است؟ برخی از کارشناسان این اقدام را در شرایط کنونی اقتصاد و تحولات بازار نفت مناسب نمی‌دانند. چراکه ممکن است با افزایش مجدد قیمت نفت و کاهش شدت بحران کووید-19 اواسط سال 2020 قیمت بنزین دوباره بالا برود و این موضوع منجر به افزایش فشار بر اقتصاد خانوار و به طور کلی کشور شود. اما از نظر نزدیک بودن قیمت بنزین در ایران و جهان اکنون کمترین فاصله میان نرخ‌های جهانی و داخلی وجود دارد که احتمالاً قاچاق بنزین و همینطور گازوئیل را از رونق انداخته است.