خوش بینی در میان صنعتگران

مرجان اسلامی فر
خبرنگار
 هر ماه وضعیت تولید 30 کالا در حوزه‌های مختلف صنعت ارزیابی می‌شود. با این پایش اگر واحد صنعتی با کاهش تولید مواجه شده باشد، وزارت صمت و ستاد تسهیل وارد عمل می‌شوند تا مشکلات را برطرف کنند. بر اساس آمار 10 ماهه تولید کالاهای منتخب صنعتی و قیاس آن با گزارش 9 ماهه، 14 کالا رشد تولید داشتند، 8 کالا کاهش ماه‌های گذشته خود را جبران کردند، 7 کالا کاهش و یک کالا روال ماه‌های گذشته خود را حفظ کرده است. محصولی که با سرعت مسیر رشد را طی کرده، خودرو است. چند ماهی است که این محصول پرطرفدار، بیشترین کاهش تولید را تجربه کرده بود اما طی چند ماه اخیر این کاهش در حال جبران است و اعداد تولید خودرو به سمت مثبت شدن در حال حرکت است.
خودروهای سواری که کاهش 60 درصدی تولید را نسبت به سال 97 تجربه کرده بودند، مهرماه رقم کاهش را تا حدود 33 درصد جبران کردند، آمار 9 ماهه هم گویای آن بود که میزان کاهش تولید خودرو در قیاس با سال گذشته (مدت مشابه)به 25.7 درصد رسیده بود. حال (آمار 10 ماهه) با عملیاتی شدن سفارش‌های داخلی، کاهش میزان تولید به 18.8 درصد رسیده است. برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که گزارش تولید خودرو کاهش 14 درصدی را تجربه خواهد کرد.
فعالان بازار عنوان می‌کنند که علت رشد تولید خودرو و جبران کاهش تولید به‌دلیل حمایت قطعه‌سازان و مجموعه‌های دانش بنیان از شرکت‌های خودروسازی است. از سویی به‌دلیل جلوگیری از واردات خودرو همه مجموعه‌ها انگیزه این را پیدا کردند که در تولید قطعه همکاری کنند، بدین جهت طی ماه‌های اخیر بر تعداد تولیدکنندگان قطعات خودروهای داخلی افزوده شده است.
مساله دیگری که کارشناسان به آن اشاره کردند، افزایش قیمت خودرو و تصویب حاشیه بازار است. خودروسازان با افزایش قیمت‌ها توانستند بخشی از نقدینگی خود را تأمین کنند. در این میان پیش فروش خودرو و پرداخت تسهیلات از سوی دولت باعث شد که جبران کاهش تولید خودرو با سرعت بیشتری دنبال شود. آنگونه که در محافل خودرویی مطرح می‌شود، سال آینده بازار خودرو روزهای آرامی را سپری خواهد کرد. چرا که کاهش تولید در نیمه اول سال آینده جبران می‌شود و از نیمه دوم سال 99، رشد تولید خودرو ثبت خواهد شد.
کامیون گذشته‌اش را جبران می‌کند
در بین کالاهای منتخب صنعتی، در حوزه وانت، اتوبوس وکامیون هم شاهد رشد هستیم. طبق آمار 10 ماهه سال‌جاری میزان تولید محصولات یاد شده در قیاس با 10 ماهه سال 97 رشد خوبی داشته است و در این محصولات هم کاهش تولید جبران شده است. ماشین لباسشویی، پودر شوینده و روغن ساخته شده نباتی هم از دیگر کالاهایی هستند که رشد تولید خوبی داشتند و توانستند نیاز داخلی را تأمین کنند. با ممنوعیت واردات لوازم خانگی و محدودیت در واردات برخی از کالاها، تولیدکنندگان داخلی فرصت این را پیدا کردند که تولیدات خود را افزایش دهند. به طور متوسط این کالاها رشد بین 5 تا 10 درصد را داشتند.
رشدهای خارج از انتظار
افزایش تولید ماشین لباسشویی، یخچال و فریزر و انواع تلویزیون خارج از پیش‌بینی‌ها بود. آمار 10 ماهه گویای آن است که در اکثر تولیدات لوازم خانگی شاهد رشد تولید هستیم و در مابقی تولیدات لوازم خانگی، کاهش ماه‌های گذشته در حال جبران است. طبق نظرات کارشناسی انجمن لوازم خانگی، سال آینده با افزایش تولید برندهای داخلی و تولید برندهای جایگزین کره‌ای، بازار لوازم خانگی به ثبات می‌رسد و مانند امسال آشفتگی سراغ این بازار جذاب نمی‌آید.
پیش‌بینی‌های مثبت
علاء‌الدین میر محمد صادقی، شعبان فروتن، بهادر احرامیان و مجیدرضا حریری از اعضای اتاق بازرگانی ایران در گفت‌و‌گوهایی که با «ایران» داشتند پیش‌بینی کردند که سال آینده وضعیت تولید بهتر خواهد شد و مردم سال 99 با آرامش و بی‌دغدغه می‌توانند خرید کنند. البته پیش‌بینی‌های مثبت با در نظر گرفتن ادامه شرایط فعلی اقتصاد است.
سناریو برای حفظ تولید
با این حال مهدی صادقی انارکی سرپرست صنایع وزارت صمت در این باره به «ایران» گفته بود: اگر به هر دلیلی شرایط فعلی ادامه پیدا نکند و شرایط اقتصادی به جهت قیمت ارز و تحریم سخت‌تر شود، وزارت صمت بسته‌های حمایتی در نظر گرفته است که جلوی کاهش تولید گرفته شود.
 وی در مصاحبه خود عنوان کرده بود که چند کار به‌صورت همزمان در حال انجام است تا اثرات منفی تحریم‌ها کاسته شود. اولین فعالیتی که دنبال می‌کنیم، ساخت داخل است که در دو بخش در حال پیگیری است. یک بخش در قالب میزهای تولید داخل یا همان نهضت ساخت داخل که به‌صورت متمرکز در حال پیگیری است. دیگری قانون حداکثر استفاده از توان واحدهای تولیدی و خدماتی است. این امر دستاوردهای بزرگی برای کشور خواهد داشت. در قالب این طرح‌ها می‌توان درصد خوداتکایی را حداقل در 35 رشته صنعتی ارتقا داد.
از دیگر کالاهایی که طی 10 ماهه سال‌جاری در قیاس با گزارش 9 ماهه رشد تولید داشتند می‌توان به محصولات پتروشیمی، سموم دفع آفات نباتی، انواع کاغذ، لاستیک خودرو، نخ سیستم پنبه‌ای، الیاف پلی استر و الکترو موتور اشاره کرد.
فولاد رشد کرد
با بررسی آمار 10 ماهه در حوزه کالاهای منتخب معدنی و صنایع معدنی هم شاهد رشدهایی هستیم که مهم‌ترین آن فولاد خام است. از زمانی‌که این صنعت مورد تحریم واقع شد، نظرها بر این بود که بزودی تولید این بخش روند کاهشی به خود می‌گیرد اما با وجود کاهش ساخت و سازها و کاهش بودجه دولت برای انجام پروژه‌های عمرانی تولید فولاد خام افزایش یافت. در 10 ماهه سال‌جاری میزان تولید فولاد خام در قیاس با گذشته 6.8 درصد افزایش یافته است. محصولات فولادی هم رشد 9.3 درصدی را ثبت کردند. سیمان، ظروف شیشه‌ای، ظروف چینی و کاتد مس هم رشد تولید داشتند. در بین افزایش تولید، کاهش 19.7 درصدی شمش آلومینیوم و 6.1 درصدی کنسانتره زغال سنگ هم رخ داد، که البته این کاهش‌ها با توجه به جدول 9 ماهه آمار تولید محصولات معدنی وزارت صمت در حال جبران است.
رشد 37.2 درصدی سرمایه‌گذاری
از روزی که تحریم‌ها گسترده شد و دولتمردان بر این امر تأکید کردند که تولیدات داخلی باید جایگزین محصولات وارداتی شود، سرمایه‌گذاران نیم نگاهی به سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف انداختند. طبق گزارش 10 ماهه وزارت صمت در بخش صدور مجوز تعداد 5212 فقره پروانه بهره‌برداری با میزان سرمایه‌گذاری 44.5 هزار میلیارد تومان و اشتغال 81244 نفر صادر شده که به ترتیب در تعداد 5.3 درصد رشد و در سرمایه‌گذاری و اشتغال 13.9 و 4.8 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. البته رشد منفی سرمایه‌گذاری در 10 ماهه سال‌جاری به‌دلیل صدور پروانه بهره برداری«نفت ستاره خلیج فارس» با سرمایه‌گذاری بیش از 19.2 هزار میلیارد تومان در خردادماه سال‌جاری است. بدون احتساب واحد مذکور تغییرات میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال در 10 ماهه سال‌جاری به ترتیب رشد 37.2 درصدی و کاهش 1.8 درصدی است. تعداد 22745 فقره جواز تأسیس با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری 312.7 هزار میلیارد تومان و پیش‌بینی اشتغال 518237 نفر صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل در تعداد 18.7 درصد، در سرمایه‌گذاری 21.5 درصد و در اشتغال 16.7 درصد رشد را نشان می‌دهد. از سویی مجوزهای صنفی صادر شده 339.4 هزار فقره بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.9 درصد رشد داشته است.
30 محصول صنعتی و معدنی رشد داشتند
طی 10 ماهه جاری از میان 42 محصول منتخب صنعتی و معدنی که 30 محصول رشد و 12 محصول کاهش تولید داشته‌اند، صادرات با‌وجود تحریم‌های گسترده شرایط به نسبت خوبی دارد.
در 10 ماهه سال‌جاری صادرات کالاهای غیرنفتی 115.3 میلیون تن با ارزش 35.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزنی 20.7 درصد رشد و به لحاظ ارزشی 3.2 درصد کاهش داشته است. همچنین میزان واردات به کشور 28.6 میلیون تن به ارزش 36.0 میلیارد دلار بوده که به لحاظ وزنی 8.7 درصد رشد و به لحاظ ارزشی 0.12 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

سیاستگذاری

بانک مرکزی تصمیم‌گیری کرد
استمهال بدهی‌های تولید‌کنندگان

گروه اقتصادی / رئیس کل بانک مرکزی خبر داد: بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، بانک‌ها بدهی تولیدکنندگان را برای یکبار و با تنفس ۶ ماهه و با حداکثر اقساط پنج ساله امهال می‌کنند.
عبدالناصر همتی روز چهارشنبه با انتشار یادداشتی با عنوان «خبر خوب برای تولیدکنندگان» در صفحه اینستاگرام نوشت: مشکل تولیدکنندگانی که تمام یا بخشی از بدهی آنها معوق شده است، در جلسه دیروز شورای پول و اعتبار مطرح و تصویب شد.
وی افزود: بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، بانک‌ها موظف هستند در صورت درخواست تولیدکنندگان با دریافت ۷.۵ درصد مانده بدهی، برای یکبار و با تنفس ۶ ماهه و با حداکثر اقساط ۵ ساله بدهی آنها را امهال کنند. رئیس کل بانک مرکزی اضافه کرد: مهلت استفاده از این تسهیلات تا پایان شهریور ۹۹ است.
تأثیر بر تولید؟
درحالی که به اعتقاد اکثر تولیدکنندگان سرمایه در گردش مهم‌ترین مشکل آنهاست، امهال بدهی تولیدکنندگان با اقساط 5 ساله می‌تواند کمک بزرگی به بخش تولید کند. بسیاری از تولیدکنندگان از سال گذشته بواسطه جهش ارزی با مشکلات زیادی روبه‌رو شدند. دراین میان افزایش هزینه‌های تولید به‌دلیل بالا رفتن نرخ ارز باعث شد تا تولیدکنندگان با ظرفیت کمتری فعالیت کنند و بخشی از آنها در پرداخت اقساط تسهیلات دریافتی از بانک‌ها مشکل پیدا کردند. البته در سال‌های اخیر دولت برنامه‌های متعددی در قالب طرح رونق تولید اجرا کرده است که شامل هدایت تسهیلات بانکی به سمت تولید و اعمال امتیازاتی برای بازپرداخت آنها می‌شود. طبق اعلام بانک مرکزی، تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی 9 ماهه سال 1398 به بخش‌های اقتصادی مبلغ 6262.7 هزار میلیارد ریال است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 1438.7 هزار میلیارد ریال (معادل 29.8 درصد) افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 9 ماهه سال‌جاری مبلغ 3408.4 هزار میلیارد ریال معادل 54.4 درصد کل تسهیلات پرداختی است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 560.2 هزار میلیارد ریال معادل 19.7 درصد افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی بابت تأمین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در 9 ماهه سال‌جاری معادل 1358 هزار میلیارد ریال بوده است که حاکی از تخصیص 39.8 درصد از منابع تخصیص یافته به سرمایه درگردش کلیه بخش‌های اقتصادی (مبلغ 3408.4 هزار میلیارد ریال) است. بدین ترتیب از 1904.4 هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن معادل 71.3 درصد آن (مبلغ 1358 هزار میلیارد ریال) در تأمین سرمایه در گردش پرداخت شده است که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تأمین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال‌جاری است.
همچنین تعداد 276159 فقره تسهیلات به بخش صنعت و معدن با میانگین پرداختی هر فقره 6.9 میلیارد ریال پرداخت شده است. درضمن در بخش خدمات تعداد 2648699 فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 0.8 میلیارد ریال پرداخت شده است.
در کنار افزایش تسهیلات پرداختی به واحدهای تولیدی، بانک مرکزی برنامه‌های مختلفی برای افزایش توان آنها در بازپرداخت این تسهیلات اجرا کرد. یکی از این برنامه‌ها که در سال‌های اخیر اجرا شد، بخشودگی جریمه دیرکرد تسهیلات زیر 100 میلیون تومان بود. این درحالی است که بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط به‌دلیل مشکلات سال‌های اخیر قادر به پرداخت اقساط بانکی خود نبودند و انباشت بدهی‌های بانکی آنها به معضل جدیدی برای آنها تبدیل شده است به طوری که تولیدکنندگان برای تأمین سرمایه در گردش خود به‌دلیل بدهی قادر به دریافت تسهیلات جدید نبودند. اما براساس برنامه جدید دولت آنها می‌توانستند با پرداخت اصل تسهیلاتی که در سال‌های گذشته دریافت کرده بودند، از پرداخت سود و جریمه معاف شوند. تصمیم اخیر شورای پول و اعتبار برای امهال بدهی تولیدکنندگان نیز درهمین راستا کمک بیشتری به این واحدها خواهد کرد و فرصتی برای ظرفیت‌سازی و رفع مشکلات به آنها خواهد داد.