ایران و کرونا

واقعیت این است جهان چنان کوچک شده که دیگر نمی‌توان مرزهای جغرافیایی و کشوری را چندان جدی گرفت. گذشت آن زمانی که بتوان با کنترل یک جاده خاکی عبور و مرور افراد را کنترل کرد و مانع سرایت یک بیماری از یک روستا به روستای دیگر یا از یک شهر به شهر دیگر شد. حجم بزرگ و باورنکردنی جابه‌جایی گسترده و سریع مسافر و کالا و وسایل حمل‌ونقل مانع از آن می‌شود که کنترل‌های مرسوم را برای جلوگیری از اشاعه بیماری به نحو کامل بتوان انجام داد. بنابراین دیر یا زود بیماری‌های واگیر و ویروسی به بیشتر نقاط جهان منتقل می‌شود و البته پس‌از مدتی نیز شعله‌های آتش آن فرو خواهد نشست. همچنان که ایدز فراگیر شد. آن زمانی که ویروس ایدز در جهان بویژه غرب غوغا می‌کرد عده‌ای در ایران خوش‌خیالانه گمان می‌کردند که ایدز عذاب الهی است که بر غربی‌ها وارد شده است.  در حالی که آنان موفق شدند ایدز را کنترل کنند، ولی آسیا و آفریقا و سایر جوامع مشابه درگیر ماجرا هستند و ایران عزیز هم از این قاعده مستثنی نبوده است.  از این‌رو ایران نیز احتمالاً با کرونا مواجه خواهد شد ولی این امر نباید موجب بدبینی یا ترس و نگرانی بیهوده شود. وضعیت بهداشت در ایران در سال‌های گذشته تحولات مهمی داشته است. شاخص مهم آن در امید به زندگی است که در ایران حدود 75 سال است که با توجه به سطح توسعه اقتصادی ایران این شاخص مطلوب است. و مهم‌تر از آن این است که نظام درمانی ایران یکی از موفق‌ترین و تخصصی‌ترین نظام‌های درمانی است و در زمینه مبارزه با بیماری‌های واگیردار نیز در چند دهه اخیر موردی که چندان ناهنجار باشد، مشاهده نشده است، از این‌رو حتی اگر کرونا وارد ایران هم بشود، انتظار می‌رود که نظام بهداشتی و درمانی به طور نسبی موفق عمل کند. با وجود این چرا مقامات وزارت بهداشت و درمان باید به طور مکرر تکرار کنند که در این باره صادقانه اطلاع‌رسانی کرده یا نظر می‌دهند؟ مگر یک بار گفتن کفایت نمی‌کند؟
به‌نظر می‌رسد که مشکل جای دیگری است. هم در حوزه بهداشت و درمان و هم در عرصه عمومی کشور این مشکل را باید جست‌و‌جو کرد. کاهش اعتماد عمومی ریشه همه این مشکلات است. اینکه یک نفر به خود اجازه دهد تا از شهرت حضور تلویزیونی خود استفاده کند خبری را منتشر کند که به طور معمول نباید درست باشد، ولی به طور نسبی پذیرفته شود، ریشه در بحران اعتماد دارد.
در حوزه بهداشت و درمان باید در مواجهه با خبر مشاهده قرص‌های مشکوک در کیک و پیشتر اخبار مربوط به ایدز در یک روستا و نیز اخباری که درباره شیر منتشر شده بود قاطعانه و صریح و روشن‌تر برخورد می‌شد، تا مردم نسبت به اخبار و گزارش‌های رسمی اعتماد پیدا کنند. همچنین قرار نیست که همه اخبار و نظرات را مقامات رسمی از جمله وزیر یا معاونان وی اعلام کنند.
بهتر است که نهادهای مدنی و اشخاص موجه و معتبر در هر حوزه از جمله بهداشت و درمان نیز وارد میدان شوند. ممکن است چند تا انتقاد هم داشته باشند، ولی در عوض مردم نظرات آنان را محترم خواهند شمرد. در همین جریان کرونا تاکنون چند تن از پزشکان به‌طور مستقل ویدئوهایی را تهیه و منتشر کرده‌اند که با استقبال عمومی هم مواجه شده است از جمله یک خانم پزشک توضیحات بسیار خوب و آرام‌بخشی را به مردم می‌دهد که اعتماد مخاطبان را نیز جلب می‌کند. وزارت بهداشت و سایر نهادهای اجرایی باید این ظرفیت را جدی بگیرند. در حوزه عمومی کار سخت‌تر است. بی‌اعتمادی به اظهارات مقامات بهداشتی و درمانی در ذیل بی‌اعتمادی عمومی قابل درک است. متأسفانه ماجرای هواپیما ضربه سنگینی را به اعتماد عمومی زد و انتشار نوار اخیر نیز آن را تشدید کرده است. با این حال باید از گذشته درس گرفت و به بازسازی اعتماد از دست رفته اقدام نمود.