جایزه احمد شاملو در گام چهارم

محمود معتقدی
شاعر و منتقد ادبی
«ایران»: جشن پایانی چهارمین دوره جایزه شعر احمد شاملو، شامگاه چهارشنبه بیست و یکم آذر‌ماه همزمان با هشتاد و سومین زاد روز الف.بامداد در بنیاد موقوفات افشار برگزار شد. داوری مرحله اول این رویداد را کاظم کریمیان، محمود معتقدی و شهریار وقفی‌پور به عهده  داشتند و محمود نیکبخت، عبدالله کوثری، کاظم سادات اشکوری و محمدرضا پارسایار عهده دار داوری مرحله نهایی بودند. در مراسم پایانی چهارمین دوره جایزه شعر «شاملو» مجموعه شعر «خط سیاه، متروی لندن» سروده علیرضا آبیز به‌عنوان برگزیده معرفی شد. همچنین «اسفندیاری در چشم چپ» سروده آنا رضایی، «نامه‌هایی از کازابلانکا» سروده شهریار بزرگ‌مهر و «بی‌نظمی» سروده آرمین یوسفی به‌عنوان آثار شایسته قدردانی معرفی شدند.
 در چهارمین دوره جایزه احمد شاملو مسئولیت داوری آثار در مرحله اول را عهده‌دار شدم. آثار متعددی در سال 1396 منتشر شد که از این شمار یکصد و هشتاد عنوان کتاب به دبیرخانه چهارمین جایزه شعر احمد شاملو ارسال گردید. در بررسی‌های اولیه، ما سعی کردیم که فارغ از موقعیت و نام شاعر، اثر را مورد بررسی قرار دهیم وبر اساس مؤلفه‌های هستی‌‌شناسی و زیبایی‌شناختی و موتیف های خلاقانه، آنها را مورد ارزشیابی و داوری قرار دهیم. بر‌اساس 9 شاخصه تبیین شده از سوی دبیرخانه و شورای سیاستگذاری، آثار را بررسی کردیم. نکته قابل توجه در این دوره از فراخوان، تنوع و گستردگی آثار رسیده به این دبیرخانه بود. گفتنی‌ست 30 درصد از آثار دریافتی، سطح کیفی بالایی داشتند و حدود 40 درصد دارای منظر متوسط بودند و 30 درصد باقیمانده آثاری ضعیف و کم ارزش بودند. لازم به یاد‌آوری ست، فرآیند داوری در مرحله اول مبتنی بر یک مباحثه اقناعی بین داوران بود و بنا را بر این نگذاشتیم که هر اثری بیشترین رأی را در اختیار داشت به عنوان نامزد به مرحله بعدی راه پیدا کند؛ از این‌رو، جلسه‌های داوری ساعت‌ها طول می‌کشید و اصل بر گفت‌و‌گو و مفاهمه طرفین بود. نکته دیگر این‌که، در مجموع آن چیزی که در این دوره از جایزه شعر احمد شاملو، نشان می‌داد همانا وضعیت نشر کتاب‌های شعر به نسبت دو دهه پیش بود رو به ضعف و کاستی نهاده بود. انتظار می‌رود با اتخاذ تصمیم‌ها و سیاست‌هایی از سوی ناشران و فعالان چاپ ونشر در آینده شاهد افزایش کیفی شعر امروز باشیم.
نکته قابل توجه دیگر، در این تجربه، همانا، مشارکت و همکاری ناشران در ارائه آثار شاعران جوان، به دبیرخانه جایزه بوده است که به نظر می‌رسد به نسبت دوره‌های پیشین در این زمینه ناشران همکاری و مساعدت بیشتری داشتند. امید می‌رود شاعران راه‌ یافته به مرحله نهایی، با همتی بلند و کوششی بیشتر، در مسیر تعالی شعر و ادبیات معاصر فارسی کوشاتر عمل کنند. چرا که چشم‌انداز زبان وادبیات فارسی همواره در عرصه‌های گوناگون دارای پتانسیل و ظرفیت فراوانی بوده و هست. در این منظر، کارگزاران سیاست‌های فرهنگی جهت اعتلای هنر وفرهنگ نیا زمند آینده‌نگری بیشتر در زمینه ایجاد امکانات و فضای باز فرهنگی هستند. بویژه در حمایت از کشف استعداد‌های جوان و نو آوری‌ها و روز آمد بودن مقوله کتاب وکتابخوانی و توسعه ساخت‌مند در جهت بهره‌گیری جامعه اهل اندیشه وهنر، از فرصت‌های ادبی وفرهنگی از شرایط بهتری برخوردار باشند. توجه به خاستگاه جوانان در حوزه‌های فرهنگی، یک اولویت بهنگام را درپی دارد. لازم است به تجربه‌های فرهنگ‌های گوناگون توجه جدی‌تر به عمل آید. بخصوص نسبت به جوایز و جشنواره‌های مختلف ادب و هنر، همه زیر ساخت‌ها و صداهای فرهنگی و اجتماعی شنیده شود. شکی نیست در چنین فضاهایی نشاط جامعه در زمینه‌های مختلف، باعث تعالی و شکوهمندی شرایط اینجا واکنون می‌شود، برای پاسداری از یافته‌های فرهنگ و بزرگداشت اهالی فرهنگ، باید گام‌های جدی‌تری برداشته شود. دراین زمینه حضور جایزه شعر شاملو خود فرصتی‌ است برای ارج گذاری به زبان وادبیات این روز گار با همه دشواری‌هایی که وجود دارد. همین‌جا، جادارد از زحمات همه دوستان در دبیرخانه جایزه شعر شاملو، تشکر وقدردانی شود. گفتنی است 205 اثر به دبیرخانه این جایزه رسید که از این تعداد 168 اثر واجد شرایط بودند و 15 اثر نیز در نهایت به عنوان نامزد نهایی برگزیده شدند.