رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور در گفتوگو با «ایران» هشدار داد
روانشناسان پشت درهای بسته مدارس!
هدی هاشمی
خبرنگار
چندی پیش بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ابراز نگرانی از وضعیت آسیبهای اجتماعی در مدارس اعلام کرد که یک درصد دانشآموزان در معرض آسیبهای شدید روانی و روحی و 30 درصد نیازمند توانمندسازی در بخش سلامت روان هستند. البته آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر هم تأییدی بر این ادعا است. بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی این ستاد، حدود 2 درصد دانشآموزان مواد مخدر مصرف میکنند و بنابر گفته کارشناسان این حوزه، سن مصرف اعتیاد هم به ۱۴ سال رسیده است. همچنین آنطور که پژوهشهای وزارت آموزش و پرورش نشان میدهد، یک درصد دانشآموزان نیاز به خدمات اورژانسی در حوزه آسیبهای اجتماعی دارند. علاوه بر این، طبق گفتههای مسئولان این وزارتخانه، افسردگی و اضطراب، خشم، رفتارهای پرخاشگرایانه، فرار از مدرسه و خانواده و انحرافات اخلاقی از آسیبهای اجتماعی دانشآموزان است.
البته به گفته رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، زنگ خطر آسیبهای اجتماعی در مدارس به صدا درآمده است. او میگوید: طبق بررسیهای ما 10 درصد از دانشآموزان کشور یعنی یک میلیون و 600 هزار نفر به طور جدی نیاز به خدمات روانشناختی دارند. اعتیاد به مصرف مخدری همچون گل، روابط غیر اخلاقی، اضطراب و استرس، بیشفعالی، اختلال نافرمانی مقابلهای، سرخوردگی اجتماعی، افسردگی و خودزنی بین دانشآموزان افزایش پیدا کرده است.
با این همه بر اساس تحقیقات ستاد مبارزه با مواد مخدر 30 درصد از دانشآموزانی که به مصرف مواد مخدر روی میآورند بهدلیل تعارف با دوستانشان است و نداشتن «قدرت نه گفتن» منجر به اعتیاد دانشآموزان میشود. در این زمینه کارشناسان تعلیم و تربیت نیز معتقدند که وزارت آموزش و پرورش برنامهای جامع برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی در بین دانشآموزان ندارد. آنها میگویند که برای مسئولان آموزشی، رسیدگی به وضعیت روحی و روانی دانشآموزان چندان مهم نیست حتی این وزارتخانه با موضوع آسیبهای اجتماعی دانشآموزان به طور محرمانه برخورد میکند و اجازه فعالیت مشاوران را به صورت تخصصی روی موضوعات نمیدهد. یکی از مشاوران مدارس هم در این باره میگوید: دانشآموزان بشدت نیازمند حضور روانشناس یا مشاور در مدارس هستند؛ وضعیت روحی و روانی دانشآموزان و گرایش آنها به آسیبهای اجتماعی روز به روز بیشتر میشود. این درحالی است که در بسیاری از مدارس اصلاً مشاور وجود ندارد. بسیاری از دانشآموزان پسر در مقطع اول متوسطه در سن بلوغ هستند و آنها در مسیر خانه تا مدرسه با انواع و اقسام آسیبهای اجتماعی روبهرو میشوند. آنها توان برخورد و مقابله با این آسیبها را ندارند برای همین برخی از دانشآموزان گرایش به کشیدن مخدری همچون گل پیدا کردهاند.
او درباره مشکلات این روزهای دانشآموزان میافزاید: البته شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور هم روی دانشآموزان تأثیر گذاشته است چرا که چرخ زندگی برخی از خانوادهها این روزها بخوبی نمیچرخد، برای همین بچههای آنان که دانشآموز هستند هم درگیر بازار کار شدهاند. برخی از دانشآموزان بعد از مدرسه در کافی شاپ، رستوران و کارواش کار میکنند. آنهایی که کار میکنند در برخی از روزهای هفته نمیتوانند در مدرسه حاضر باشند یا اضافه کار میمانند و یا در محیط کار مشکلی پیش میآید که نمیتوانند به کلاس برسند. این دانشآموزان چون در محیطهای کاری بزرگسالان هستند، درگیر آسیبهای بیشتری هم میشوند و متأسفانه مدرسه نمیتواند برای آنها برنامه منسجمی داشته باشد.
او با اشاره به اینکه در مدارس آسیبپذیر آموزش و پرورش توجه جدی به حضور مشاوران ندارد، اظهار میدارد: بارها با مدیران مدارس درباره آسیبهایی که دانشآموزان درگیر آن هستند، صحبت کردیم اما آنها میگویند که مشاور ندارند؛ در مقطع دوم متوسطه هم در برخی از مدارس خاص مشاور حضور دارد که در آنجا هم آنها فقط به دانشآموزان راهنمایی تحصیلی میدهند که کدام کتاب را چند ساعت در هفته بخوانند. کار مشاوران فقط هدایت تحصیلی است. این درحالی است که روز به روز وضعیت آسیبهای اجتماعی دانشآموزان حساستر میشود.
هر مدرسه یک روانشناس نیاز دارد
گزارشها نشان میدهد که در حال حاضر 110هزار مدرسه در سراسر کشور وجود دارد اما تعداد مشاوران مدارس نزدیک 13 هزار نفر است. از طرفی سازمان نظام روانشناسی هم بارها به وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد داده تا از روانشناسانشان در مدارس استفاده کند و به دلیل گسترش آسیبهای اجتماعی نوپدید در بین نوجوانان نیاز است تا هر مدرسه یک مشاور روانشناس داشته باشد. موضوعی که محمد حاتمی، رئیس این سازمان هم درباره آن به «ایران» میگوید: طبق استانداردهای جهانی ۱۰ درصد از دانشآموزان کشور یعنی یک میلیون و 600 هزار نفر به طور جدی نیاز به خدمات روانشناسی دارند. بر اساس آمارهای نظام روانشناسی، رفتارهای پرخطر در بین دانشآموزان رو به افزایش است. بیشفعالی، اختلال نافرمانی مقابلهای؛ اضطراب و استرس؛ سرخوردگی اجتماعی و خودزنی در بین دانشآموزان افزایش پیدا کرده است. همچنین آمار ناتوانی یادگیری دانشآموزان 5 درصد بیشتر از قبل شده است. آمارهای ما نشان میدهد که مدرسه، مدرسه زندگی نیست و دانشآموزان فقط در مدارس یکسری کتاب را حفظ میکنند. این درحالی است که در این روزها دانشآموزان نیاز جدی به آموزش مهارتهای زندگی دارند.
وی با اشاره به اینکه هنوز مدارس برنامههای منسجمی برای غربالگری و مداخلات روانشناختی دانشآموزان ندارند، میافزاید: ما به آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم که بهترین روانشناسها را در اختیار شما میگذاریم و هیچ کدام از روانشناسان ما هم پولی از شما نمیخواهند؛ ما فقط میخواهیم به کمک دانشآموزان بیاییم. اما مسئولان پیشگیری از آسیبهای اجتماعی این وزارتخانه اجازه نمیدهند که روانشناس به مدرسه برود. حتی تفاهمنامهای هم امضا کردیم اما از هیچ یک از روانشناسان ما استفادهای نکردند.
حاتمی اظهار میدارد آمارهای جهانی میگوید در هر مدرسه باید دو روانشناس حضور داشته باشد؛ یک مشاور و یک نفر هم روانشناس برای بررسی مشکلات دانشآموزان.
آموزش و پرورش فقط 13 هزار مشاور دارد و بر اساس بررسیهای ما فقط دو هزار نفر از این مشاوران طبق استاندارد نظام مشاوره و روانشناسی فعالیت میکنند. او با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش درهای مدارس را به روی متخصصان حوزه روانشناسی بسته است، میگوید: نرخ اعتیاد به زیر 14 سال رسیده و روابط غیر اخلاقی هم بین دانشآموزان دختر و پسر به مرز هشدار رسیده است. دلیل این روابط هم شبکههای اجتماعی است که براحتی در اختیار دانشآموزان قرار میگیرد اما همین دانشآموز در مدرسه آموزش لازم را نمیبیند تا در برابر آسیبها توانمند شود. یکی از دلایلش هم این است که آموزش و پرورش مشاور ندارد، هر کسی هم در بخش آموزش نتوانست موفق شود، او را به بخش مشاوره میفرستند.
برش
کمبود 30 هزار مشاور درمدارس
مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش درباره تعداد مشاوران در مدارس میگوید: هماکنون 12 هزار و 263 مشاور در کل کشور مشغول فعالیت هستند که کمبود ما حدود 30 هزار و 649 مشاور است. البته ما راهکارهایی هم برای جذب این تعداد مشاور در مدارس داریم از جمله جذب و استخدام از طریق دانشگاه فرهنگیان، جذب و استخدام از طریق ردیفهای استخدامی ماده 28؛جذب از نیروهای آموزشی براساس ضوابط شیوه نامه ترمیم نیروی انسانی و استفاده از ساعات غیرموظف نیروهای شاغل در حوزه پرورشی و مشاوره است.
مسعود شکوهی میگوید : در راستای محقق نمودن سیاستهای کلان خود با اجرای برنامههای پیشگیرانه و ارتقایی در حوزه پیشگیری از آسیبهای روانی - اجتماعی و نیز ارائه خدمات تخصصی مشاورهای و خدمات روان شناختی به دانشآموزان، علاوه بر ارتقای کیفی فرآیند بسط، تعمیم و گسترش توانمندیهای دانشآموزان در زمینههای مختلف روانی – رفتاری، بر آن است تا در سطح دوم پیشگیری نیز، با شناسایی و درمان بموقع مشکلات و اختلالات روانشناختی، دانشآموزان در معرض خطر یا درگیر اختلالات روانشناختی زمینه را برای ارتقای سلامت روانی آنان فراهم آورد تا بتوانند زندگی پر ثمر و شاداب تری را تجربه کنند. او میافزاید: اقداماتی که انجام میدهیم غربالگری و آسیب شناسی روانی اجتماعی دانشآموزان؛ اجرای آزمون غربالگری روانی – اجتماعی؛اجرای طرح نظام مراقبت اجتماعی دانشآموزان؛ راهاندازی سامانه جامع استعدادیابی، غربالگری، مداخله وپیشگیری در وزارت آموزش و پرورش؛ ارائه خدمات تخصصی مشاورهای و خدمات روانشناختی؛اجرای طرح رابطان هستههای مشاوره در مدارس ابتدایی و متوسطه دوم از جمله کارهای آن است.
مسجدجامعی: خاطرات شهر را نابود نکنیم
عضو شورای شهر تهران گفت: رعایت مسائل ایمنی در شهر بجا و درست است، اما باید ساز و کاری فراهم کنیم که خاطراتش هم آسیب نبیند ونابود نشود. احمد مسجدجامعی با اشاره به احتمال تعطیلی پاساژ پروانه به مهر گفت: شهر با خاطراتش زنده است، نباید خاطرات این شهر را نابود کنیم. متأسفانه این روزها اتفاقاتی در شهر میافتد که دقت نظرهای لازم روی این موضوعات (حفظ هویت و خاطرات جمعی شهر) در آن نشده است. وی با اشاره به اینکه هر ساله در ایام نزدیک به نوروز پاساژ پروانه بهعنوان یکی از مکانهای شناخته شده در تهران محل مراجعه شهروندان است، گفت: پاساژ پروانه یکی از مکانهایی در تهران است که دست فروشی در آنجا به شکلی قاعدهمند شده است. مدیریت شهری از طرفی دستفروشی را در خیابانهای شهر آزاد گذاشته که گاهی منشأ برخی ناراحتیها از نظر حقوق شهروندی، اعتراض کسبه یا ایجاد دشواریهایی در رفت و آمدهای عابران شده است، اما یک مکانی که دست فروشی در آن قاعده پیدا کرده را تحت فشار قرار میدهد. مسجد جامعی با تأکید بر اینکه نباید خاطرات شهر را ویران کنیم، گفت: تأکید بر مسأله ایمنی بجا و درست است اما باید ساز و کار آن را بهگونهای فراهم کنیم که بهخاطرات شهر نیز آسیب نرسد.
معاون وزیر بهداشت:
مردم سال 96
۱۳۷ هزار میلیارد تومان صرف سلامت کردند
معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: مؤسسات خیریه، پول و کمکهای خیرین را در جایی هزینه کنند که افزایش بقا دهد یا ارتقای کیفیت زندگی را به همراه داشته و سبب کاهش مرگومیر شود. ایرج حریرچی دیروز در هفدهمین مجمع خیرین مؤسسه خیریه امدادگران عاشورا افزود: سال ۹۶ مردم ایران از درآمدهای خود ۱۳۷ هزار میلیارد تومان صرف سلامت کردند یعنی ۸/۵ درصد تولید ناخالص کشور صرف سلامت شده یعنی از هر ۱۲ تومانی که ایرانیها خرج کردند یک تومان آن در حوزه سلامت بوده است. اگر خیریهها بخواهند یک درصد از این هزینهها را تأمین کنند نیاز به مبلغ بالایی است. وی ادامه داد: در کشورهای اروپایی خیرین ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه سلامتی و نیازمندان را پوشش میدهند اما در ایران زیر یک درصد است. حریرچی تصریح کرد: اگر بیماری داروی شیمی درمانی میخواهد باید در راستای درمان، دارو، پزشک و بیمار توجیهاتی برای هزینه دارویی وجود داشته باشد. البته باید درمانی برای بیماران انجام داد که مؤثر است و تأثیر دارد. خدمات خیرین و مؤسسات باید در این جهت باشد. او ادامه داد: ما و شما اگر از پول بیتالمال صرف درمان بیماران میکنیم، هزینهها را باید در راستای درمان بیماران انجام دهیم تا سلامت حاصل شود.